ma   Molidae、おさかなマガジン 分類トップ


*世界中【硬骨魚綱】。
*淡水棲、汽水棲、海水棲、深海棲【硬骨魚綱】。
*骨格が硬骨で構成(例外あり)【硬骨魚綱】。
*変温動物、体温を周囲より高温に保つグループあり【硬骨魚綱】。
*変温動物、氷点下でも凍結しないグループ有り【硬骨魚綱】。
*鰓呼吸が中心、他にも色々【硬骨魚綱】。
 (皮膚呼吸・肺(鰾)呼吸・腸管呼吸・口腔内粘膜に於けるガス交換)
*外鰓孔は1対(例外あり)、一部左右が連結・融合【硬骨魚綱】。
*鱗を有する(例外あり)【硬骨魚綱】。
*耳石を有する【硬骨魚綱】。
*鰾を有する(例外あり)【硬骨魚綱】。
*幽門垂(幽門=胃腸の境〜に存在する盲嚢)を有する(例外あり)【硬骨魚綱】。
*対鰭・非対鰭の一部を欠く魚種がある【硬骨魚綱】。
*しばしば脂鰭がみられる【硬骨魚綱】。
*腹鰭は生殖器官にならない(例外あり)【硬骨魚綱】。
*臀鰭が生殖器官になるグループがある【硬骨魚綱】。
*雌雄異体、一部は雌雄同体・性転換、単為生殖も存在【硬骨魚綱】。
*体外受精、体内受精、卵生、卵胎生、胎生【硬骨魚綱】。
*全て硬骨【真骨亜区】。
*円鱗・櫛鱗【真骨亜区】。
*上顎骨・前上顎骨が可動(口を前方に突出出来るものもある)【真骨亜区】。
*尾鰭は正尾(基本的に上葉=下葉)【真骨亜区】。
*追星は発生しない(例外あり)【正真骨下区】。
*脂鰭の存在(但し古い形質のグループ限定)【正真骨下区】。
*白亜紀前期〜現代【棘鰭上目】。
*世界中【棘鰭上目】。
*淡水棲、汽水棲、海水棲【棘鰭上目】。
*体型は様々だが全体に流線型・紡錘型等【棘鰭上目】。
*鱗は多様【棘鰭上目】。
*口は上位・端位、しばしば斜位【棘鰭上目】。
*上顎の伸出(例外あり)【棘鰭上目】。
*鰓蓋に棘【棘鰭上目】。
*鰭の辺縁はシャープ【棘鰭上目】。
*背鰭・臀鰭に骨質の棘条(例外あり)【棘鰭上目】。
*脂鰭を持たない【棘鰭上目】。
*胸鰭は側位・上位に位置【棘鰭上目】。
*腹鰭は頭部に寄り胸位・若しくはその近辺【棘鰭上目】。
*世界中【スズキ系】。
*淡水〜汽水〜海水域【スズキ系】。
*体は側扁(例外有り)【スズキ系】。
*下尾軸骨5以下【スズキ系】。
*櫛鱗【スズキ系】。
*尾鰭を除く非対鰭に棘(例外有り)【スズキ系】。
*腹鰭棘条1+軟条は6以下【スズキ系】。
*卵生・卵胎生【スズキ系】。
*世界中【フグ目】。
*淡水棲、汽水棲、海水棲【フグ目】。
*一般に体高がある(低いものも膨張すると高くなる)【フグ目】。
*頭部が大きく、寸詰まり体型だと体の1/2を占める【フグ目】。
*頭頂骨・鼻骨・眼窩骨を欠く【フグ目】。
*眼球は上位【フグ目】。
*肋骨を欠く(例外あり)【フグ目】。
*口は小さい(口が裂けない)【フグ目】。
*全身を大小の棘(微細なものが多い)や骨質板と化した鱗で武装【フグ目】。
*鰓孔は小さめ、鰓蓋骨は皮下に埋没【フグ目】。
*側線は存在(例外あり)【フグ目】。
*背鰭は1〜2基【フグ目】。
*第1背鰭は強い棘(カワハギ系)・若しくは鰭そのものを欠く(フグ類)【フグ目】。
*第2背鰭と臀鰭は対在【フグ目】。
*推進力に第2背鰭と臀鰭、そして胸鰭。尾鰭は活用されない傾向【フグ目】。
*臀鰭に棘条を持たない【フグ目】。
*歯が融合し歯板を形成(嘴状)【フグ亜目】。
*非対鰭に棘条はない【フグ亜目】。
*第1背鰭を欠く【フグ亜目】。
*腹鰭を欠く【フグ亜目】。
*体高があり側扁、寸詰まり体型で後半身が截形【マンボウ科】。
*鼻孔は2×2【マンボウ科】。
*頭部はつるりと丸い【マンボウ科】。
*歯板は2枚【マンボウ科】。
*鰾を欠くがしばしば海面に横たわり漂う(mola-石臼)【マンボウ科】。
*表皮は革状で分厚い【マンボウ科】。
*側線を欠く【マンボウ科】。
*背鰭棘条0+軟条15〜19【マンボウ科】。
*本来の尾鰭を持たず、背鰭と臀鰭が連結・尾鰭相当部位は舵鰭と呼ばれる【マンボウ科】。
*臀鰭棘条0+軟条14〜20【マンボウ科】。
*卵生、産み落とされる卵数は最大300000000個に達する【マンボウ科】。
*仔魚は金平糖状【マンボウ科】。



Family MOLIDAE BONAPARTE 1835 マンボウ科
Molas (マンボウ科魚種)
Molids (マンボウ科魚種)
Ocean Sun-Fishes (マンボウ科魚種)
Sun-Fishes (マンボウ科魚種)
Tetraodontids (マンボウ科魚種)


Genus Austromola GREGOROVA, SCHULTZ, HARZHAUSER, KROH ex GREGOROVA, SCHULTZ, HARZHAUSER, KROH & ĆORIĆ 2009 アウストロモラ属 (絶滅)

◆アウストロモラ・アンゲロフェリ (絶滅)
 Austromola angerhoferi Gregorová, Schultz, Harzhauser & Kroh ex Gregorová, Schultz, Harzhauser, Kroh & Ćorić 2009
 *2009『A Giant Early Miocene Sunfish from the North Alpine Foreland Basin, Austria and Its Implication for Molid Phylogeny:Růžena Gregorová, Ortwin Schultz, Mathias Harzhauser Andreas Kroh & Stjepan Ćorić』。



Genus Eomola TYLER & BANNIKOV 1992 エオモラ属 (絶滅)
 "ムカシマンボウ"。

◆エオモラ・ビマキシルラリア (絶滅)
 Eomola bimaxillaria Tyler & Bannikov 1992
 *1992『New Genus of Primitive Ocean Sunfish with Separate Premaxillae from the Eocene of South-West Russia [Molidae, Tetraodontiformes]:James Chase Tyler & Alexandre Fedorovich Bannikov』。



Genus Masturus GILL 1884 ヤリマンボウ属
 舵鰭が後方に突出。


ヤリマンボウ
 Masturus lanceolatus (Liénard 1840)
   syn.Masturus oxyuropterus (Bleeker 1873)
     Mola lanceolata (Liénard 1840)
     Orthagoriscus lanceolatus Liénard 1840
     Orthagoriscus oxyuropterus Bleeker 1873
       ※模式種、但し先に記載された Orthagoriscus lanceolatus Liénard 1840 に統合。
 *1870『Catalogue of the Physostomi, Containing the Families Gymnotidae, Symbranchidae, Muraenidae, Pegasidae and of the Lophobranchii, Plectognathi, Dipnoi, Ganoidei, Chondropterygii, Cyclostomata, and Leptocardii in the British Museum:Albert Karl Ludwig Gotthilf Günter』。
 *1922-1925『A List of the Fishes of Hawaii, with Notes and Descriptions of New Species 1922:David Starr Jordan & Eric Knight Jordan』。
 *2016『奄美大島から得られたマンボウ科の稀種ヤリマンボウ Masturus lanceolatus:小枝圭太/興克樹/本村浩之』。
 *2017『鹿児島県産ヤリマンボウ Masturus lanceolatus 若魚の外部形態:澤井悦郎/山田守彦』。
 *2017『鹿児島県産ヤリマンボウ Masturus lanceolatus 若魚の成熟度および食性に関する若干の知見:澤井悦郎/山田守彦』。
 *2018『黒潮あたる鹿児島の海、内之浦漁港に水揚げされる魚たち:小枝圭太/畑晴陵/山田守彦/本村浩之』。
 *2021『現代および明治時代の石川県で確認されたヤリマンボウとマンボウ属魚類の記録:澤井悦郎』。
 *2021『志摩マリンランドにおけるヤリマンボウの希少な飼育記録:澤井悦郎/杉山弘樹』。
 *2022『ヤリマンボウの形態異常個体、短縮した臀鰭の記録と水中ロボットによる臀鰭の形態が遊泳に及ぼす影響の検討:澤井悦郎/石井陽凪/近藤美友/近藤敏康』。
 *2022『日本近海で初めて撮影されたイカ類との相互作用を示す生きたヤリマンボウ幼魚の記録:澤井悦郎/峯水亮』。
 汽水域進入性。




Genus Mola KOELREUTER 1766 マンボウ属
   ※+Genus Acanthosoma DE KAY 1842 (Type species : Diodon carinatus Mitchill 1828)。
   ※+Genus Aledon DE CASTELNAU 1861 (Type species : Aledon storeri de Castelnau 1861)。
   ※≠Genus Cephalus BASILEWSKY 1855 [Xenocyprididae]。
   ※≠Genus Cephalus (BONAPARTE 1846) [Leuciscidae]。
   ※≠Genus Cephalus DE LA CÉPÈDE 1800 [Mugilide]。
   ※+Genus Cephalus SHAW 1804 (Type species : Cephalus brevis Shaw 1804)。
   ※+Genus Diplanchias RAFINESQUE 1810 (Type species : Diplanchias nasus Rafinesque 1810)。
   ※≠Genus Mola BLYTH 1860 [Cyprinidae]。
   ※+Genus Mola CUVIER 1798 (Type species : Tetraodon molus von Linné 1758)。
   ※≠Genus Mola HECKEL 1848 [Cyprinidae]。
   ※+Genus Molacanthus SWAINSON 1839 (Type species : Molacanthus pallasii Swainson 1839)。
   ※+Genus Orthagoriscus CUVIER 1816 (Type species : Tetraodon molus von Linné 1758)。
   ※+Genus Orthragoriscus BILLBERG 1833。
   ※+Genus Orthragoriscus BLOCH & SCHNEIDER 1801 (Type species : Tetraodon molus von Linné 1758)。
   ※+Genus Orthragus RAFINESQUE 1810 (Type species : Tetraodon molus von Linné 1758)。
   ※+Genus Ozodura RANZANI 1839 (Type species : Ozodura orsini Ranzani 1839)。
   ※+Genus Pallasia NARDO 1840 (Type species : Orthragoriscus hispidus Bloch post Schneider 1801)。
   ※+Genus Pedalion GUILDING 1838 (Type species : Pedalion gigas Guilding 1838)。
   ※+Genus Pseudomola CADENAT 1959 (Type species : Pseudomola lassarati Cadenat 1959)。
   ※+Genus Trematopsis RANZANI 1839 (Type species : Trematopsis willugbei Ranzani 1839)。
   ※+Genus Tympanomium RANZANI 1839 (Type species : Tympanomium planci Ranzani 1839)。
   ※← [Ellipsosomata KNER 1867]。
   ※← [Ellipsosomes HOLLARD 1857]。
   ※← [Family Orthragoriscidae BONAPARTE 1835]。
   ※← [Molini BONAPARTE 1835]。
   ※← [Sub-Family Cephalinae SWAINSON 1838]。
   ※← [Sub-Family Molacanthinae GILL 1861]。


ウシマンボウ
 Mola alexandrini (Ranzani 1839)
   syn.Mola mola 'Group A' Yoshita, Sagara, Nishibori, Kuniyoshi, Umino, Sakai, Hashimoto & Gushima 2005
     Mola ramsayi (Giglioli 1883) ゴウシュウマンボウ
     Mola ramsayi Whitley 1931 non Ranzani 1839
     Mola ramsayi 'Atlantic Group' Bass, Dewar, Thys, Streelman & Karl 2005
     Mola sp.'A' Sawai, Yamanoue, Sakai & Hashimoto 2009
     Mola sp.'group A' Yoshita, Yamanoue, Sagara, Nishibori, Kuniyoshi, Umino, Sakai, Hashimoto & Gushima 2009
     Mola 'Group A' Nyegaard, Sawai, Gemmell, Gillum, Loneragan, Yamanoue & Stewart 2017
     Orthagoriscus alessandrini Steenstrup & Lütken 1898
     Orthagoriscus alexandrinii Steenstrup & Lütken 1898
     Orthagoriscus eurypterus Philippi 1893
     Orthragoriscus alexandrini Ranzani 1839
     Orthragoriscus eurypterus (Philippi 1893)
     Orthragoriscus ramsayi Giglioli 1883
     Ozodura alessandrinii Steenstrup & Lütken 1898
     Pseudomola lassarati Cadenat 1959
 *1832『Das Thierreich, Geordnet Nach Seiner Organisation, als Grundlage der Naturgeschichte der Thiere und Als Einleitung in die Vergleichende Anatomie 2:Georges Léopold Chrétien Frédéric Dagobert Cuvier & Friedrich Siegmund Voight』。
 *1838-1839『A Report on the Fishes of Massachusetts 1839:David Humphreys Storer』。
 *1839『Reports on the Fishes, Reptiles and Birds of Massachusetts:David Humphreys Storer』。
 *1893『Abbildung und Beschreibung Einiger Chilenischer Fische:Rodulfo Amando Philippi』。
 *2016『マンボウ属魚類の分類形質として有効な鱗の部位の探索:澤井悦郎』。
 *2016『鹿児島大学総合研究博物館に保存されていたマンボウ属魚類標本の形態的種同定:澤井悦郎』。
 *2017『日本海から2例目富山県初記録のウシマンボウ:澤井悦郎/山野上祐介/木村知晴/稲村修』。
 *2019『New Zealand Fishes, a Field Guide to Common Species Caught by Bottom, Mid-Water, and Surface Fishing:Peter J.McMillan, Malcolm P.Francis, G.D.James, L.J.Paul, P.Marriott, E.J.Mackay, B.A.Wood, D.W.Stevens, L.H.Griggs, S.J.Baird, C.D.Roberts, A.L.Stewart & C.D.Struthers』。
 *2020『写真に基づく北海道2例目および北限更新記録のウシマンボウ:澤井悦郎/田村佑輔/桜井泰憲』。
 *2021『写真に基づく福井県初記録のウシマンボウ:澤井悦郎』。
 *2021『写真に基づく三重県初記録のウシマンボウおよびマンボウ属の新たな分類形質:澤井悦郎』。
 *2022『日本国内で初めて確認されたウシマンボウの座礁記録:澤井悦郎/山田和彦』。
 *2022『北海道3例目および青森県初記録のウシマンボウ:澤井悦郎/石黒智大』。
 *2023『久米島と渡名喜島沖の水中で撮影されたウシマンボウの記録:澤井悦郎/川本剛志/吉田健太朗』。
 *2023『新潟県初記録および日本海で初めての打ち上げ記録となるウシマンボウ:澤井悦郎』。
 *2024『マンボウ属の掃除魚の再検討・静岡県大瀬崎で確認された新しい掃除魚:澤井悦郎/相原岳弘』。
 *2024『小笠原諸島から得られた日本最小記録を更新するウシマンボウ:澤井悦郎』。
 "Bump-Head Sun-Fish"。成長すると額・下顎下胸部が前方に強く突出する。舵鰭辺縁は滑らか。

Orthagoriscus eurypterus=Orthragoriscus alexandrini


◆モラ・ケロノプシス (絶滅)
 Mola chelonopsis (van Beneden 1883 emend. Leriche 1908)
   syn.Orthagoriscus chelonopsis van Beneden 1883 emend. Leriche 1908
 *1883『Sur Quelques Formes Nouvelles des Terrains Tertiaires du Pays:Pierre-Joseph van Beneden』。
 *1908『Revision de la Faune Ichthyologique des Terrains Néogènes du Bassin du Rhône 1907:Maurice Leriche』。


 Mola hispida (Cvier 1817)
   syn.Orthagoriscus hispidus Cvier 1817 non Bloch post Schneider 1801
 *1817『Le Règne Animal Distribué d'Après son Organisation Pour Servir de Base à l'Histoire Naturelle des Animaux et d'Introduction à l'Anatomie Comparée 2, les Reptiles, les Poissons, les Mollusques et les Annélides:Georges Léopold Chrétien Frédéric Dagobert Cuvier』。

◆モラ・ラタニカ (絶滅)
 Mola lathanica (Gagnaison & Bouilly 2009)
   syn.Orthagoriscus lathanicus Gagnaison & Bouilly 2009 ※=Orthagoriscus (Mola) lathanicus Gagnaison & Bouilly 2009。
 *2009『Le Premier Poisson-Lune Fossile dans les Faluns Miocenes de Channay-sur-Lathan, Indre-et-Loire, France, Orthagoriscus (Mola) lathanicus nov.sp.:Cyril Gagnaison & Patrick Bouilly』。


マンボウ
 Mola mola (von Linné 1758)
   syn.Acanthosoma carinatum (Mitchill 1828) de Kay 1842
     Aledon capensis de Castelnau 1861
     Aledon storeri de Castelnau 1861
     Cephalus brevis Shaw 1804
     Cephalus molus (von Linné 1758) Risso 1810
     Cephalus ortagoriscus Risso 1826
     Cephalus pallasianus Shaw 1804
     Diodon carinatus Mitchill 1828
     Diodon mole de la Cépède 1800
     Diodon molus Pallas 1774 non von Linné 1758
     Diodon nummularis Walbaum 1792
     Diplanchias nasus Rafinesque 1810
     Mola aculeata Koelreuter 1766
       ※模式種、但し先に記載された Tetraodon molus von Linné 1758 に統合。
     Mola aspera Nardo 1827
     Mola hispida Nardo 1827
     Mola rotunda Cuvier 1797
     Molacanthus nummularis (Walbaum 1792) Jordan & Gilbert 1882
     Molacanthus pallasii Swainson 1839
     Orthagoriscus analis Ayres 1859
     Orthagoriscus lunus (Rafinesque 1810) Philippi 1893
     Orthagoriscus molus Williams 1893
     Orthagoriscus spinosus (Cuvier & Voight 1832) Richardson 1845
     Orthragoriscus analis Ayres 1859
     Orthragoriscus blochii Ranzani 1839
     Orthragoriscus elegans Ranzani 1839
     Orthragoriscus fasciatus Bloch post Schneider 1801
     Orthragoriscus ghini Ranzani 1839
     Orthragoriscus hispidus Bloch post Schneider 1801 non Cvier 1817
     Orthragoriscus lunaris Gronow ex Gray 1854
     Orthragoriscus molus (von Linné 1758) Bloch post Schneider 1801
     Orthragoriscus redi Ranzani 1839
     Orthragoriscus retzii Ranzani 1839
     Orthragoriscus rondeletti Ranzani 1839
     Orthragoriscus spinosus Cuvier & Voight 1832 ※=Pleuronectes spinosus Bloch post Schneider 1801?
     Orthragus lunus Rafinesque 1810
     Ozodura orsini Ranzani 1839
     Pallasia hispida (Bloch post Schneider 1801)
     Pedalion gigas Guilding 1838
     Tetraodon molus von Linné 1758 non Pallas 1774
     Tétrodon lune de la Cépède 1798
     Tetrodon molus (von Linné 1758) von Linné 1766
     Trematopsis willugbei Ranzani 1839
     Tympanomium planci Ranzani 1839
 *1758『Regnum Animale 4, Pisces in Systema Naturæ per Regna Tria Naturæ 1 of 10°:Carl von Linné』。
 *1766『Regnum Animale 3, Amphibia Nantes in Systema Naturæ per Regna Tria Naturæ 1 of 12°:Carl von Linné』。
 *1768『Ichthyologia Massiliensis, Sistens Piscium Descriptiones Eorumque Apud Incolas Nomina, Accedunt Spolia Maris Adriatici:Morten Thrane Brünnich』。
 *1776『British Zoology 3:Thomas Pennant』。
 *1767-1774『Quibus Novae Imprimis et Obscurae Animalium Species Iconibus, Descriptionibus Atque Commentariis Illustrantur 8 1770 in Spicilegia Zoologica 1:Peter Simon Pallas』。
 *1786-1787『Ichtyologie, ou, Histoire Naturelle, Générale et Particulieère des Poissons, avec des Figures Enluminées, Dessinées d'Après Nature 4 1787:Marcus Elieser Bloch』。
 *1788『Tableau Encyclopédique et Méthodique des Trois Regnes de la Nature, Ichthyologie:Pierre Joseph Bonnaterre』。
 *1798『Histoire Naturelle des Poissons 1:Bernard Germain Étienne de Laville-sur-Illon Comte de la Cépède』。
 *1800『Histoire Naturelle des Poissons 2:Bernard Germain Étienne de Laville-sur-Illon Comte de la Cépède』。
 *1801『Systema Ichthyologiae Iconibus cx Illustratum:Marcus Elieser Bloch after Johann Gottlob Schneider』。
 *1804『General Zoology or Systematic Natural History 5, Pisces 2:George Shaw』。
 *1804『Tableau Méthodique des Poissons in Nouveau Dictionnaire d'Histoire Naturelle, Appliquée aux Arts, Principalement à l'Agriculture et à l'Economie Rurale et Domestique 24:Pierre André la Treille』。
 *1810『Ichthyologie de Nice, ou Histoire Naturelle des Poissons du Departement des Alpes Maritimes:Antoine Risso』。
 *1814『Report on the Fishes of New-York, in Part of Samuel L.Mitchill M.D. Professor of Natural History &c.:Samuel Latham Mitchill』。
 *1815『The Fishes of New-York, Described and Arranged:Samuel Latham Mitchill』。
 *1817『Le Règne Animal Distribué d'Après son Organisation Pour Servir de Base à l'Histoire Naturelle des Animaux et d'Introduction à l'Anatomie Comparée 2, les Reptiles, les Poissons, les Mollusques et les Annélides:Georges Léopold Chrétien Frédéric Dagobert Cuvier』。
 *1826『Histoire Naturelle des Poissons de la Méditerranée qui Fréquentent les Cotes des Alpes Maritimes, et qui Vivent Dans le Golfe de Nice in Histoire Naturelle des Principales Productions de l'Europe Méridionale, et Particulierement de Celles des Environs de Nice et des Alpes Maritimes 3:Antoine Risso』。
 *1832『Das Thierreich, Geordnet Nach Seiner Organisation, als Grundlage der Naturgeschichte der Thiere und Als Einleitung in die Vergleichende Anatomie 2:Georges Léopold Chrétien Frédéric Dagobert Cuvier & Friedrich Siegmund Voight』。
 *1842『Fishes in Natural History of New York 1:James Ellsworth de Kay』。
 *1842『Fishes in Natural History of New York 1 Plates:James Ellsworth de Kay』。
 *1842『Pisces by Coenraad Jacob Temminck & Hermann Schlegel in Fauna Japonica, Sive Descriptio Animalium, quas in Itinere per Japoniam, Jussu et Auspiciis Superiorum, qui Summum in India Batavia Imperium Tenent Suscepto, Annis 1823-1830 Collegit, Notis Observationibus et Adumbrationibus Illustrabit 4:Philipp Franz Balthazar von Siebold』。
 *1843-1845『Ichthyology 1+2+3 1844-1845 in the Zoology of the Voyage of the H.M.S. Sulphur, under the Command of Captain Sir Edward Belcher R.N., C.B., F.R.G.S., etc, During the Years 1836-42:John Richardson』。
 *1846『A Synopsis of the Fishes of North America 1845:David Humphreys Storer』。
 *1846『Report on the Ichthyology of the Seas of China and Japan 1845:John Richardson』。
 *1848『Naturgeschichte des Thierreichs für Hühere Schulen:Johannes Gistel』。
 *1850『Pisces by Coenraad Jacob Temminck & Hermann Schlegel in Fauna Japonica, Sive Descriptio Animalium, quas in Itinere per Japoniam, Jussu et Auspiciis Superiorum, qui Summum in India Batavia Imperium Tenent Suscepto, Annis 1823-1830 Collegit, Notis Observationibus et Adumbrationibus Illustrabit 2:Philipp Franz Balthazar von Siebold』。
 *1854『Catalogue of Fish Collected and Described by Laurence Theodor Gronow, now in the British Museum:John Edward Gray』。
 *1870『Catalogue of the Physostomi, Containing the Families Gymnotidae, Symbranchidae, Muraenidae, Pegasidae and of the Lophobranchii, Plectognathi, Dipnoi, Ganoidei, Chondropterygii, Cyclostomata, and Leptocardii in the British Museum:Albert Karl Ludwig Gotthilf Günter』。
 *1882『Notes on the Fishes of the Pacific Coast of the United States 1881:David Starr Jordan & Charles Henry Gilbert』。
 *1882『Synopsis of the Fishes of North America:David Starr Jordan & Charles Henry Gilbert』。
 *1893『Abbildung und Beschreibung Einiger Chilenischer Fische:Rodulfo Amando Philippi』。
 *1895『A History Scandinavian Fishes 2° 2:Bengt Fredrik Fries, Carl Ulrik Ekström & Carl Jacob Sundevall』。
 *1896『A Check-List of the Fishes and Fish-Like Vertebrates of North and Middle America 1895:David Starr Jordan & Barton Warren Evermann』。
 *1896『The Fishes of Sinaloa 1895:David Starr Jordan』。
 *1898『The Fishes of North and Middle America 2, a Descriptive Catalogue of the Species of Fish-Like Vertebrates Found in the Waters of North America, North of the Isthmus of Panama:David Starr Jordan & Barton Warren Evermann』。
 *1900『The Fishes of North and Middle America 4, a Descriptive Catalogue of the Species of Fish-Like Vertebrates Found in the Waters of North America, North of the Isthmus of Panama:David Starr Jordan & Barton Warren Evermann』。
 *1902『A Review of the Gymnodont Fishes of Japan:David Starr Jordan & John Otterbein Snyder』。
 *1913『A Catalogue of the Fishes of Japan:David Starr Jordan, Shigeho Tanaka & John Otterbein Snyder』。
 *1922-1925『A List of the Fishes of Hawaii, with Notes and Descriptions of New Species 1922:David Starr Jordan & Eric Knight Jordan』。
 *2016『マンボウ属魚類の分類形質として有効な鱗の部位の探索:澤井悦郎』。
 *2016『鹿児島大学総合研究博物館に保存されていたマンボウ属魚類標本の形態的種同定:澤井悦郎』。
 *2018『黒潮あたる鹿児島の海、内之浦漁港に水揚げされる魚たち:小枝圭太/畑晴陵/山田守彦/本村浩之』。
 *2021『French Ichthyological Records for 2019:Samuel Paco Iglésias, Michel Bariche, Florent Beau, Lucas Bérenger, Renaud Beucher, Antoine Chabrolle, Jean-Michel Cottalorda, Bertrand Cousin, Amelia Curd, Valentin Danet, Erwan Duhamel, Audrey Duval, Pierre-André Farque, Nicolas Goascoz, Angélique Jadaud, Pascal Larnaud, Mathieu Le Bouter, Yvan le Bras, Sylvain le Bris, Laurent Lombard, Patrick Louisy, Alain Mandine, Lise Mas, Thomas Menut, Luisa Metral, Pierre Poussard, Jean-Claude Quéro, Virginie Raybaud, Julien P.Renoult, Thomas Richard, Jérôme Spitz, Quentin Ternon, Pierre Thiriet & Ruben Tournier-Broer』。
 *2021『Peixes Teleósteos da Costa Norte do Brasil:Alexandre Pires Marceniuk, Rodrigo Antunes Caires, Alfredo Carvalho-Filho, Matheus Marcos Rotundo, Wagner Cesar Rosa dos Santos & Alex Garcia Cavalleiro de Macedo Klautau』。
 *2023『国立科学博物館上野本館に展示されているマンボウ属大型剥製の再同定:澤井悦郎』。
 *2024『マンボウ属の掃除魚の再検討・静岡県大瀬崎で確認された新しい掃除魚:澤井悦郎/相原岳弘』。
 *2024『静岡県大瀬崎で観察されたマンボウとシラコダイの掃除共生:澤井悦郎/相原岳弘』。
 "Great Head-Fish"。"Head-Fish"。"Mola"。"Pallasian Sun-Fish"。"Short Diodon"。"Short Head-Fish"。"Short-Headed Fish"。"Short Sun-Fish"。"Short Tetraodon"。"Small Globe-Fish"。"Sun-Fish"。舵鰭辺縁は波打つ。食中毒記録。フォン・ウリクトの図・本種とされるものはカクレマンボウである。

Acanthosoma carinatum=Tetraodon molus

Diodon molus=Tetraodon molus

Orthagoriscus lunus=Tetraodon molus


◆モラ・ピレアタ (絶滅)
 Mola pileata (van Beneden 1881)
   syn.Orthagoriscus pileatus (van Beneden 1881) Weems 1985
     Orthagoriscus sp. Leriche 1908
     Pagrus pileatus van Beneden 1881
     Pagrus torus van Beneden 1881
 *1881『Sur un Poisson Fossile Nouveau des Environs de Bruxelles, et sur Certains Corps Enigmatiques du Crag d'Anvers:Pierre-Joseph van Beneden』。
 *1908『Revision de la Faune Ichthyologique des Terrains Néogènes du Bassin du Rhône 1907:Maurice Leriche』。
 *1985『Miocene and Pliocene Molidae [Ranzania, Mola] from Maryland, Virginia, and North Carolina [Pisces, Tetraodontiformes]:Robert Edwin Weems』。
 ルリッシュはベネデンの2つの化石をマンボウであろうと結論づけ、但し命名はない。


カクレマンボウ
 Mola tecta Nyegaard, Sawai, Gemmell, Gillum, Loneragan, Yamanoue & Stewart 2017
 *1892『A History Scandinavian Fishes 2° 1 Plates:Wilhelm von Wright』。
 "Hood-Winker Sun-Fish"。眼球直上に明瞭な隆起線。舵鰭は二分割され軽く欠刻。フォン・ウリクトの図・マンボウとされたものこそ本種。




Genus Ranzania NARDO 1840 クサビフグ属
   ※+Genus Centaurus KAUP 1855 (Type species : Ostracion boops Richardson 1845)。
   ※← [Sub-Family Ranzaniinae JORDAN & EVERMANN 1898]。
 背鰭・臀鰭の基底が短く胸鰭が伸張。

◆ランザニア・グラハミ (絶滅)
 Ranzania grahami Weems 1985
 *1985『Miocene and Pliocene Molidae [Ranzania, Mola] from Maryland, Virginia, and North Carolina [Pisces, Tetraodontiformes]:Robert Edwin Weems』。

クサビフグ
 Ranzania laevis (Pennant 1776)
   syn.Centaurus boops (Richardson 1848)
     Cephalus cocherani Traill 1832
     Cephalus elongatus Risso 1826
     Cephalus oblongus Shaw 1804
     Cephalus varius Shaw 1804
     Diodon dimidiatus Walbaum 1792
     Mola planci Nardo 1827
     Orthagoriscus oblongus (Rafinesque 1810) Richardson 1845
     Orthragoriscus battarae Ranzani 1839
     Orthragoriscus oblongus Bloch post Schneider 1801
     Orthragoriscus solaris Gronow ex Gray 1854
     Orthragoriscus truncatus (Retzius 1785)
     Orthragus oblongus Rafinesque 1810
     Ostracion boops Richardson 1848
     Ostracion laevis Pennant 1776
     Ranzania makua Jenkins 1896
     Ranzania truncata (Retzius 1785)
     Ranzania typa Nardo 1840
       ※模式種、但し先に記載された Ostracion laevis Pennant 1776 に統合。
     Tetraodon truncatus (Retzius 1785)
     Tetrodon truncatus Retzius 1785
 *1776『British Zoology 3:Thomas Pennant』。
 *1801『Icones cx Systema Ichthyologiae M.E.Blochii Illustrantes, Atlas of Systema Ichthyologiae Iconibus cx Illustratum:Marcus Elieser Bloch after Johann Gottlob Schneider』。
 *1801『Systema Ichthyologiae Iconibus cx Illustratum:Marcus Elieser Bloch after Johann Gottlob Schneider』。
 *1804『General Zoology or Systematic Natural History 5, Pisces 2:George Shaw』。
 *1817『Le Règne Animal Distribué d'Après son Organisation Pour Servir de Base à l'Histoire Naturelle des Animaux et d'Introduction à l'Anatomie Comparée 2, les Reptiles, les Poissons, les Mollusques et les Annélides:Georges Léopold Chrétien Frédéric Dagobert Cuvier』。
 *1826『Histoire Naturelle des Poissons de la Méditerranée qui Fréquentent les Cotes des Alpes Maritimes, et qui Vivent Dans le Golfe de Nice in Histoire Naturelle des Principales Productions de l'Europe Méridionale, et Particulierement de Celles des Environs de Nice et des Alpes Maritimes 3:Antoine Risso』。
 *1832『Das Thierreich, Geordnet Nach Seiner Organisation, als Grundlage der Naturgeschichte der Thiere und Als Einleitung in die Vergleichende Anatomie 2:Georges Léopold Chrétien Frédéric Dagobert Cuvier & Friedrich Siegmund Voight』。
 *1846『Report on the Ichthyology of the Seas of China and Japan 1845:John Richardson』。
 *1844-1848『Ichthyology of the Voyage of H.M.S. Erebus & Terror, Under the Command of Captain Sir James Clark Ross, R.N., F.R.S.:John Richardson』。
 *1844-1875『Fishes 1844-1848 by John Richardson in the Zoology of the Voyage of the H.M.S. Erebus & Terror, Under the Command of Captain Sir James Clark Ross R.N., F.R.S. During the Years 1839-1843, by Authority of the Lords Commissioners of the Adminality Edited by John Richardson and John Edward Gray 2, Reptiles, Fishes Crustacea Insects, Mollusca:Edward Wesley Janson』。
 *1848『Naturgeschichte des Thierreichs für Hühere Schulen:Johannes Gistel』。
 *1854『Catalogue of Fish Collected and Described by Laurence Theodor Gronow, now in the British Museum:John Edward Gray』。
 *1870『Catalogue of the Physostomi, Containing the Families Gymnotidae, Symbranchidae, Muraenidae, Pegasidae and of the Lophobranchii, Plectognathi, Dipnoi, Ganoidei, Chondropterygii, Cyclostomata, and Leptocardii in the British Museum:Albert Karl Ludwig Gotthilf Günter』。
 *1896『A Check-List of the Fishes and Fish-Like Vertebrates of North and Middle America 1895:David Starr Jordan & Barton Warren Evermann』。
 *1896『Description of a New Species of Ranzania from the Hawaiian Islands 1895:Oliver Peebles Jenkins』。
 *1898『The Fishes of North and Middle America 2, a Descriptive Catalogue of the Species of Fish-Like Vertebrates Found in the Waters of North America, North of the Isthmus of Panama:David Starr Jordan & Barton Warren Evermann』。
 *1900『The Fishes of North and Middle America 4, a Descriptive Catalogue of the Species of Fish-Like Vertebrates Found in the Waters of North America, North of the Isthmus of Panama:David Starr Jordan & Barton Warren Evermann』。
 *1902『A Review of the Gymnodont Fishes of Japan:David Starr Jordan & John Otterbein Snyder』。
 *1904『Report on Collections of Fishes Made in the Hawaiian Islands, with Descriptions of New Species 1902:Oliver Peebles Jenkins』。
 *1906『The Fishes of Samoa, Description of the Species Found in the Archipelago, with a Provisional Check-List of the Fishes of Oceania 1905:David Starr Jordan & Alvin Seale』。
 *1913『A Catalogue of the Fishes of Japan:David Starr Jordan, Shigeho Tanaka & John Otterbein Snyder』。
 *1922-1925『A List of the Fishes of Hawaii, with Notes and Descriptions of New Species 1922:David Starr Jordan & Eric Knight Jordan』。
 *2017『鹿児島県産クサビフグ Ranzania laevis 若魚の形態に関する若干の知見:澤井悦郎/山田守彦』。
 "Oblong Sun-Fish"。"Variegated Sun-Fish"。

Ostracion boops=Ostracion laevis

Ranzania makua=Ostracion laevis

Ranzania truncata=Ostracion laevis


◆ランザニア・オガイイ (絶滅)
 Ranzania ogaii Uyeno & Sakamoto 1994
 *1994Ranzania ogaii, a New Miocene Slender Mola from Saitama, Japan [Pisces, Tetraodontiformes]:Teruya Uyeno & Kazuo Sakamoto』。
 埼玉県産。

◆ランザニア・テンネヨラ (絶滅)
 Ranzania tenneyora Weems 1985
 *1985『Miocene and Pliocene Molidae [Ranzania, Mola] from Maryland, Virginia, and North Carolina [Pisces, Tetraodontiformes]:Robert Edwin Weems』。

◆ランザニア・ザッパイ (絶滅)
 Ranzania zappai Carnevale 2007
 *2007『Fossil Fishes from the Serravallian, Middle Miocene of Torricella Peligna, Italy 2005:Giorgio Carnevale』。



Genus Triurus DE LA CÉPÈDE 1800 トリウルス属 ※位置不明属。
   ※=Genus Pomatias BLOCH post SCHNEIDER 1801。
   ※≠Genus Triurus (SWAINSON 1839) [Synodontidae]。
   ※← [Family Triuridae WHITLEY 1954]。
   ※← [les Triure]。
 位置不明属(=Genus Ranzania?)。ニシン科からセキトリイワシ科、そして本科に移動。


 Triurus bougainvillianus de la Cépède 1800 ※位置不明種。
   syn.Pomatias bougainvillianus (de la Cépède 1800)
     Triure bougainvillien de la Cépède 1800 ※章題。
     Triurus commersonii Shaw 1803
 *1800『Histoire Naturelle des Poissons 2:Bernard Germain Étienne de Laville-sur-Illon Comte de la Cépède』。
 *1801『Systema Ichthyologiae Iconibus cx Illustratum:Marcus Elieser Bloch after Johann Gottlob Schneider』。
 *1803『General Zoology or Systematic Natural History 4, Pisces 1:George Shaw』。
 "Commersonian Triple-Tail"。ブロック及びシュナイダーの記述は章立てなく、補足部分中の指摘「P. 486 Poft Genus 104 accedat Genus novum Pomatias, i.e. operculo claufilis, ex Commerfoni Commentariis defcriptus fub nomine Triure Bougaiiwillien a Gallo LaCepede II 201.」。


水槽サイズ(最終)
30〜45cm 60cm 90cm 120cm 180cm 水族館クラス
適性水温(〜上限)
26℃
混泳
混泳同種・同型=× 混泳異種・異型=○
inserted by FC2 system