Chaetodontidae、おさかなマガジン 分類トップ

*世界中【硬骨魚綱】。
*淡水棲、汽水棲、海水棲、深海棲【硬骨魚綱】。
*骨格が硬骨で構成(例外あり)【硬骨魚綱】。
*変温動物、体温を周囲より高温に保つグループあり【硬骨魚綱】。
*変温動物、氷点下でも凍結しないグループ有り【硬骨魚綱】。
*鰓呼吸が中心、他にも色々【硬骨魚綱】。
 (皮膚呼吸・肺(鰾)呼吸・腸管呼吸・口腔内粘膜に於けるガス交換)
*外鰓孔は1対(例外あり)、一部左右が連結・融合【硬骨魚綱】。
*鱗を有する(例外あり)【硬骨魚綱】。
*耳石を有する【硬骨魚綱】。
*鰾を有する(例外あり)【硬骨魚綱】。
*幽門垂(幽門=胃腸の境〜に存在する盲嚢)を有する(例外あり)【硬骨魚綱】。
*対鰭・非対鰭の一部を欠く魚種がある【硬骨魚綱】。
*しばしば脂鰭がみられる【硬骨魚綱】。
*腹鰭は生殖器官にならない(例外あり)【硬骨魚綱】。
*臀鰭が生殖器官になるグループがある【硬骨魚綱】。
*雌雄異体、一部は雌雄同体・性転換、単為生殖も存在【硬骨魚綱】。
*体外受精、体内受精、卵生、卵胎生、胎生【硬骨魚綱】。
*全て硬骨【真骨亜区】。
*円鱗・櫛鱗【真骨亜区】。
*上顎骨・前上顎骨が可動(口を前方に突出出来るものもある)【真骨亜区】。
*尾鰭は正尾(基本的に上葉=下葉)【真骨亜区】。
*追星は発生しない(例外あり)【正真骨下区】。
*脂鰭の存在(但し古い形質のグループ限定)【正真骨下区】。
*白亜紀前期〜現代【棘鰭上目】。
*世界中【棘鰭上目】。
*淡水棲、汽水棲、海水棲【棘鰭上目】。
*体型は様々だが全体に流線型・紡錘型等【棘鰭上目】。
*鱗は多様【棘鰭上目】。
*口は上位・端位、しばしば斜位【棘鰭上目】。
*上顎の伸出(例外あり)【棘鰭上目】。
*鰓蓋に棘【棘鰭上目】。
*鰭の辺縁はシャープ【棘鰭上目】。
*背鰭・臀鰭に骨質の棘条(例外あり)【棘鰭上目】。
*脂鰭を持たない【棘鰭上目】。
*胸鰭は側位・上位に位置【棘鰭上目】。
*腹鰭は頭部に寄り胸位・若しくはその近辺【棘鰭上目】。
*世界中【スズキ系】。
*淡水〜汽水〜海水域【スズキ系】。
*体は側扁(例外有り)【スズキ系】。
*下尾軸骨5以下【スズキ系】。
*櫛鱗【スズキ系】。
*尾鰭を除く非対鰭に棘(例外有り)【スズキ系】。
*腹鰭棘条1+軟条は6以下【スズキ系】。
*卵生・卵胎生【スズキ系】。
*旧世界〜新世界【スズキ目】。
*淡水棲、汽水棲、海水棲【スズキ目】。
*体は側偏するものが多い【スズキ目】。
*上顎は前上顎骨で縁取り【スズキ目】。
*鰾に気道無し【スズキ目】。
*背鰭と臀鰭に棘【スズキ目】。
*腹鰭にも1棘【スズキ目】。
*円鱗・櫛鱗【スズキ目】。
*背鰭と臀鰭に棘【スズキ目】。
*腹鰭にも1棘【スズキ目】。
*円鱗・櫛鱗【スズキ目】。
*体は著しく側扁、体高がある【ハギ亜目】。
*口は歯を備えるが小さく、通常伸出出来ない【ハギ亜目】。
*護身用の兵器を有する魚種も多い【ハギ亜目】。
*藻食性が強い【ハギ亜目】。
*成長過程で著しい変化【ハギ亜目】。
*世界中【チョウチョウウオ科】。
*海水棲【チョウチョウウオ科】。
*体高があり著しく側扁【チョウチョウウオ科】。
*眼帯や後部に黒色眼状斑を持つ【チョウチョウウオ科】。
*口は小さく、管状に突出する魚種もある【チョウチョウウオ科】。
*歯は糸状【チョウチョウウオ科】。
*背鰭は1基、基底は長大で欠刻は目立たない【チョウチョウウオ科】。
*背鰭棘条6〜16+軟条15〜30【チョウチョウウオ科】。
*臀鰭棘条3〜5+軟条14〜23【チョウチョウウオ科】。
*尾鰭は截形を基本としたバラエティ豊かなもの【チョウチョウウオ科】。
*卵生、トリクティス幼生期Tholichthys larval stageを有する【チョウチョウウオ科】。



Family CHAETODONTIDAE RAFINESQUE 1815 チョウチョウウオ科
Banner-Fishes (ハタタテダイ属魚種)
Butterfly-Fishes (チョウチョウウオ科魚種)
Burnies (チョウチョウウオ科魚種)
Chaetodontids (チョウチョウウオ科魚種)
Coral-Fishes (チョウチョウウオ科魚種)
False Moorish-Idol (Heniochus diphreutes)
Pennant-Fishes (チョウチョウウオ科魚種)
Talmas (チョウチョウウオ科魚種)


Genus Amphichaetodon BURGESS & CALDWELL 1978 アムフィカエトドン属


 Amphichaetodon chilensis (Gmelin 1789)
   syn.Amphichaetodon melbae Burgess & Caldwell 1978
       ※模式種、但し先に記載された Chaetodon chilensis Gmelin 1789 に統合。
     Chaetodon aureus Gmelin 1789 non Molina 1782
     Chaetodon chilensis Gmelin 1789
 *1801『Systema Ichthyologiae Iconibus cx Illustratum:Marcus Elieser Bloch after Johann Gottlob Schneider』。
 *1803『General Zoology or Systematic Natural History 4, Pisces 2:George Shaw』。
 *1803『Histoire Naturelle des Poissons 8:Bernard Germain Étienne de Laville-sur-Illon Comte de la Cépède』。
 "ナローバーバタフライ"。"Chili Chætodon"。アウレウス種に対するモリナによる先取りからバージェスらが新たに命名・新属設定だったが、キレンシス種が編入されたため無効化。


 Amphichaetodon howensis
 "ロードハウバタフライ"。



Genus Chaetodon VON LINNÉ 1758 チョウチョウウオ属



Genus Chelmon CUVIER 1817 ハシナガチョウチョウウオ属
   ※=Genus Chelmo SCHINZ 1822。スペルミス。
   ※=Genus Chelmonus JAROCKI 1822。スペルミス。
   ※← [Chelmonini BLEEKER 1876]。
   ※← [les Chelmons CUVIER 1816]。

◆ケルモン・フォッシリス (絶滅)
 Chelmon fossilis (de Beaufort 1926)
   syn.Chelmo fossilis de Beaufort 1926
 *1926『On a Collection of Marine Fishes from the Miocene of South Celebes:Lieven Ferdinand de Beaufort』。
 文献未確認。


 Chelmon marginalis Richardson 1842
   syn.Chelmo tricinctus de Castelnau 1875
     Chelmon rostratus marginalis Richardson 1842
 *1842『Contributions to the Ichthyology of Australia in the Annals and Magazine of Natural History 10:John Richardson』。
 *1846『Descriptions of Six Fish Taken by the Officers of the Beagle on the Coasts of Australia by John Richardson in Discoveries in Australia with an Account of the Coasts and Rivers Explored and Surveyed During the Voyage of H.M.S.Beagle, in the Years 1837-38-39-40-41-41-42-43:John Lort Stokes』。
 "マージンコーラルフィッシュ"。"Willèmawillum"。



 Chelmon muelleri
 "ブラックフィンコラルフィッシュ"。




ハシナガチョウチョウウオ
 Chelmon rostratus (von Linné 1758)
   syn.Chaetodon rostratus von Linné 1758 ※=Chætodon roſtratus。
     Chaetodon enceladus Shaw 1791
     Chetodon rostratus (von Linné 1758) Bonnaterre 1788
     Chelmo rostratus (von Linné 1758) Day 1876
     Chelmon encladus Gistel 1848
     Chelmon lol Montrouzier 1857
 *1758『Regnum Animale 4, Pisces in Systema Naturæ per Regna Tria Naturæ 1 of 10°:Carl von Linné』。
 *1766『Regnum Animale 4, Pisces in Systema Naturæ per Regna Tria Naturæ 1 of 12°:Carl von Linné』。
 *1788『Tableau Encyclopédique et Méthodique des Trois Regnes de la Nature, Ichthyologie:Pierre Joseph Bonnaterre』。
 *1796『Ittiolitologia Veronese del Museo Bozziano ora Annesso a Quello del Conte Giovambattista Gazola e di Altri Gabinetti di Fossili Veronesi:Giovanni Serafino Volta』。
 *1801『Systema Ichthyologiae Iconibus cx Illustratum:Marcus Elieser Bloch after Johann Gottlob Schneider』。
 *1803『General Zoology or Systematic Natural History 4, Pisces 2:George Shaw』。
 *1803『Histoire Naturelle des Poissons 8:Bernard Germain Étienne de Laville-sur-Illon Comte de la Cépède』。
 *1817『Le Règne Animal Distribué d'Après son Organisation Pour Servir de Base à l'Histoire Naturelle des Animaux et d'Introduction à l'Anatomie Comparée 2, les Reptiles, les Poissons, les Mollusques et les Annélides:Georges Léopold Chrétien Frédéric Dagobert Cuvier』。
 *1829『Le Règne Animal Distribué d'Après Son Organisation, Pour Servir de base à l'Histoire Naturelle des Animaux et d'Introduction à l'Anatomie Comparée 2° 2:Georges Léopold Chrétien Frédéric Dagobert Cuvier』。
 *1830『The Fossil Remains of the Animal Kingdom:Edward Pidgeon』。
 *1831『Histoire Naturelle des Poissons 7:Georges Léopold Chrétien Frédéric Dagobert Cuvier & Achille Valenciennes』。
 *1832『Das Thierreich, Geordnet Nach Seiner Organisation, als Grundlage der Naturgeschichte der Thiere und Als Einleitung in die Vergleichende Anatomie 2:Georges Léopold Chrétien Frédéric Dagobert Cuvier & Friedrich Siegmund Voight』。
 *1848『Naturgeschichte des Thierreichs, für Höhere Schulen:Johannes Gistel』。
 *1850『Catalogue of Malayan Fishes 1849:Theodore Cantor』。
 *1854『Catalogue of Fish Collected and Described by Laurence Theodor Gronow, now in the British Museum:John Edward Gray』。
 *1853-1856『Lethaea Geognostica oder Abbildungen und Beschreibungen der für die Gebirgs-Formationen Bezeichnendsten Versteinerungen 3:Heinrich Georg Bronn & Ferdinand Roemer』。
 *1857『Essai sur le Faune de l'Ile de Woodlark ou Moiou, Ichthyologie 1856:Xavier Montrouzier』。
 *1876『A Natural History of the Fishes Known to Inhabit the Seas and Fresh Waters India, Burma and Ceylon 1:Francis Day』。
 *1878『A Natural History of the Fishes Known to Inhabit the Seas and Fresh Waters India, Burma and Ceylon 2, Atlas Constaining 198 Plates:Francis Day』。
 *1878『The Fishes of India, Being a Natural History of the Fishes Known to Inhabit the Seas and Fresh Waters of India, Burma, and Ceylon 1 Extra:Francis Day』。
 *2021『Reef and Shore Fishes of Bidong Island, Off East Coast of Malay Peninsula:Hiroyuki Motomura, Seishi Kimura, Seah Ying Giat, Siti TafzilMeriam Sheikh Abdul Kadir & Mazlan Abd Ghaffar』。
 "Rostrated Chætodon"。キュビエは本種を本属として指定したのだが、一度も命名を行っていない。西表石垣国立公園海中公園地区における指定動植物種。

 ボルタによる本種とされる標本(下)。現在は=Acanthonemus filamentosus




Genus Chelmonops BLEEKER 1876 ケルモノプス属


 Chelmonops curiosus
 "ウエストタルマ"。



 Chelmonops truncatus (Kner 1859)
   syn.Chaetodon truncatus Kner 1859
     Chelmo trochilus Günther 1874
     Chelmonops trochilus (Günther 1874)
 "トランケートコーラルフィッシュ"。



Genus Coradion KAUP 1860 タキゲンロクダイ属

タキゲンロクダイ
 Coradion altivele McCulloch 1916
   syn.Coradion fulvocinctum Tanaka 1918
 *2013『鹿児島県三島村−硫黄島と竹島の魚類:本村浩之/出羽慎一/古田和彦/松浦啓一』。
 西表石垣国立公園海中公園地区における指定動植物種。



 Coradion calendulum Matsunuma, Motomura & Seah ex Matsunuma, Matsumoto, Motomura, Seah & Jaafar 2023
 *2023Coradion calendula, a New Butterfly-Fish from Australia [Teleostei, Chaetodontidae]:Mizuki Matsunuma, Tatsuya Matsumoto, Hiroyuki Motomura, Ying Giat Seah & Tun Nurul Aimi Mat Jaafar』。


キスジゲンロクダイ
 Coradion chrysozonum (Cuvier ex Valenciennes ex Cuvier & Valenciennes 1831)
   syn.Chaetodon chrysozonus Cuvier ex Valenciennes ex Cuvier & Valenciennes 1831
     Chaetodon labiatus Cuvier ex Valenciennes ex Cuvier & Valenciennes 1831
 *1831『Histoire Naturelle des Poissons 7:Georges Léopold Chrétien Frédéric Dagobert Cuvier & Achille Valenciennes』。
 *2021『Reef and Shore Fishes of Bidong Island, Off East Coast of Malay Peninsula:Hiroyuki Motomura, Seishi Kimura, Seah Ying Giat, Siti TafzilMeriam Sheikh Abdul Kadir & Mazlan Abd Ghaffar』。
 西表石垣国立公園海中公園地区における指定動植物種。



 'Coradion guttatum (Gronow ex Gray 1854)'
   syn.Chaetodon guttatus Gronow 1854 ex Gray non Bloch 1787
 *1854『Catalogue of Fish Collected and Described by Laurence Theodor Gronow, now in the British Museum:John Edward Gray』。
 ブロックが先取り済み、要種小名変更。=Coradion chrysozonum (Cuvier 1831)?


 Coradion melanopum (Cuvier ex Valenciennes ex Cuvier & Valenciennes 1831)
   syn.Chaetodon melanopus Cuvier ex Valenciennes ex Cuvier & Valenciennes 1831
 *1831『Histoire Naturelle des Poissons 7:Georges Léopold Chrétien Frédéric Dagobert Cuvier & Achille Valenciennes』。
 "トゥースポットコーラルフィッシュ"。西表石垣国立公園海中公園地区における指定動植物種。



Genus Forcipiger JORDAN & MCGREGOR ex JORDAN & EVERMANN 1898 フエヤッコダイ属
 慣れてくると水をひっかけてくる。


フエヤッコダイ
 Forcipiger flavissimus Jordan & McGregor ex Jordan & Evermann 1898
 *1898『The Fishes of North and Middle America 2, a Descriptive Catalogue of the Species of Fish-Like Vertebrates Found in the Waters of North America, North of the Isthmus of Panama:David Starr Jordan & Barton Warren Evermann』。
 *2013『三浦半島南西部沿岸の魚類8:工藤孝浩/山田和彦/瀬能宏』。
 *2013『鹿児島県三島村−硫黄島と竹島の魚類:本村浩之/出羽慎一/古田和彦/松浦啓一』。
 *2014『奄美群島最南端の島−与論島の魚類:本村浩之/松浦啓一』。
 西表石垣国立公園海中公園地区における指定動植物種。



オオフエヤッコダイ
 Forcipiger longirostris (Broussonet 1782)
   syn.Chaetodon longirostris Broussonet 1782
     Chelmo longirostris (Broussonet 1782) Day 1876
     Chetodon longirostris (Broussonet 1782) Bonnaterre 1788
     Forcipiger cyrano Randall 1961
     Forcipiger inornatus Randall 1961
     Prognathodes longirostris (Broussonet 1782)
 *1782『Ichthyologia, Ichthyologia Sistens Piscium Descriptiones et Icones:Pierre Marie Auguste Broussonet』。
 *1788『Tableau Encyclopédique et Méthodique des Trois Regnes de la Nature, Ichthyologie:Pierre Joseph Bonnaterre』。
 *1801『Systema Ichthyologiae Iconibus cx Illustratum:Marcus Elieser Bloch after Johann Gottlob Schneider』。
 *1803『General Zoology or Systematic Natural History 4, Pisces 2:George Shaw』。
 *1803『Histoire Naturelle des Poissons 8:Bernard Germain Étienne de Laville-sur-Illon Comte de la Cépède』。
 *1817『Le Règne Animal Distribué d'Après son Organisation Pour Servir de Base à l'Histoire Naturelle des Animaux et d'Introduction à l'Anatomie Comparée 2, les Reptiles, les Poissons, les Mollusques et les Annélides:Georges Léopold Chrétien Frédéric Dagobert Cuvier』。
 *1829『Le Règne Animal Distribué d'Après Son Organisation, Pour Servir de base à l'Histoire Naturelle des Animaux et d'Introduction à l'Anatomie Comparée 2° 2:Georges Léopold Chrétien Frédéric Dagobert Cuvier』。
 *1831『Histoire Naturelle des Poissons 7:Georges Léopold Chrétien Frédéric Dagobert Cuvier & Achille Valenciennes』。
 *1876『A Natural History of the Fishes Known to Inhabit the Seas and Fresh Waters India, Burma and Ceylon 1:Francis Day』。
 *1878『The Fishes of India, Being a Natural History of the Fishes Known to Inhabit the Seas and Fresh Waters of India, Burma, and Ceylon 1 Extra:Francis Day』。
 *1904『A Catalogue of the Shore Fishes Collected by the Steamer Albatross About the Hawaiian Islands in 1902:John Otterbein Snyder』。
 *1904『Report on Collections of Fishes Made in the Hawaiian Islands, with Descriptions of New Species 1902:Oliver Peebles Jenkins』。
 *1906『The Fishes of Samoa, Description of the Species Found in the Archipelago, with a Provisional Check-List of the Fishes of Oceania 1905:David Starr Jordan & Alvin Seale』。
 *1906-1911『Fishes of the South Pacific 1906:Alvin Seale』。
 *1922-1925『A List of the Fishes of Hawaii, with Notes and Descriptions of New Species 1922:David Starr Jordan & Eric Knight Jordan』。
 "Long-Snouted Chætodon"。西表石垣国立公園海中公園地区における指定動植物種。



 Forcipiger wanai Allen, Erdmann & Jones-Sbrocco 2012
 "チェンデラワシフエヤッコダイ"。



Genus Frigoichthys BANNIKOV 2004 フリゴイクティス属 (絶滅)
 分類学的位置は不安定。

◆フリゴイクティス・マルガリタエ (絶滅)
 Frigoichthys margaritae Bannikov 2004
 *2004『Fishes from the Eocene of Bolca, Northern Italy, Previously Classified with the Chaetodontidae [Perciformes]:Alexandre Fedorovich Bannikov』。



Genus Hemitaurichthys BLEEKER 1876 カスミチョウチョウウオ属
   ※+Genus Acanthotaurichthys (BURGESS 1978) (Type species : Hemitaurichthys multispinus Burgess & Randall 1978)。
   ※+Genus Hemitaurichthys BLEEKER 1876 Sub-Genus Acanthotaurichthys BURGESS 1978 (Type species : Hemitaurichthys multispinus Burgess & Randall 1978)。
   ※+Genus Nox NALBANT 1986 (Type species : Hemitaurichthys thompsoni Fowler 1923)。
   ※← [Hemitaurichthyini NALBANT 1986]。=Hemitaurichthyni。


 Hemitaurichthys multispinosus Randall 1975
    syn.Acanthotaurichthys multispinus (Burgess & Randall 1978)
      Hemitaurichthys multispinus Burgess & Randall 1978 non Randall 1975
      Hemitaurichthys multispinus Randall 1975 non Burgess & Randall 1978
  "スピンバタフライ"・"メニースピンバタフライ"。


カスミチョウチョウウオ
 Hemitaurichthys polylepis (Bleeker 1857)
    syn.Chaetodon polylepis Bleeker 1857
 *2014『奄美群島最南端の島−与論島の魚類:本村浩之/松浦啓一』。
 西表石垣国立公園海中公園地区における指定動植物種。



 Hemitaurichthys thompsoni Fowler 1923
    syn.Nox thompsoni (Fowler 1923)
 "トンプソンバタフライ"。



 Hemitaurichthys zoster
 "ブラウン&ホワイトバタフライ"。



Genus Heniochus (CUVIER 1817) CUVIER ex CUVIER & Valenciennes 1831 ハタタテダイ属
   ※=Genus Chaetodon VON LINNÉ 1758 Sub-Genus Heniochus CUVIER 1817。
   ※+Genus Chaetodon VON LINNÉ 1758 Sub-Genus Taurichtes CUVIER & VOIGHT 1832 (Type species : Taurichthys varius Cuvier 1829)。
   ※=Genus Diphreutes CANTOR 1849。不要な置き換え。
   ※+Genus Taurichthys CUVIER 1829 (Type species : Taurichthys varius Cuvier 1829)。
   ※← [Sub-Family Heniochinae KAUP 1860]。=Henjochinae。
   ※← [Taurichthyiformes BLEEKER 1876]。
   ※← [Taurichthyini BLEEKER 1876]。
 背鰭第4棘が著しく伸長。


ハタタテダイ
 Heniochus acuminatus (von Linné 1758) Cuvier ex Valenciennes ex Cuvier & Valenciennes 1831
   syn.Chaetodon macrolepidotus von Linné 1758 ※=Chætodon (Heniochus) macrolepidotus von Linné 1758 emend. Cuvier 1817。
       ※模式種、但し先に記載された Chaetodon acuminatus von Linné 1758 に統合。
     Chaetodon acuminatus von Linné 1758 ※=Chætodon (Heniochus) acuminatus von Linné 1758 emend. Cuvier 1817。
     Chaetodon mycteryzans Gronow ex Gray 1854
     Chetodon acuminatus (von Linné 1758) Bonnaterre 1788
     Chetodon macrolepidotus (von Linné 1758) Bonnaterre 1788
     Diphreutes macrolepidotus (von Linné 1758) Cuvier ex Valenciennes ex Cuvier & Valenciennes 1831
     Haeniochus macrolepidotus (von Linné 1758) Richardson 1846
     Heniochus macrolepidotus (von Linné 1758) Temminck & Schlegel ex von Siebold 1842
     Taurichthys macrolepidotus (von Linné 1758)
 *1758『Regnum Animale 4, Pisces in Systema Naturæ per Regna Tria Naturæ 1 of 10°:Carl von Linné』。
 *1766『Regnum Animale 4, Pisces in Systema Naturæ per Regna Tria Naturæ 1 of 12°:Carl von Linné』。
 *1788『Tableau Encyclopédique et Méthodique des Trois Regnes de la Nature, Ichthyologie:Pierre Joseph Bonnaterre』。
 *1796『Ittiolitologia Veronese del Museo Bozziano ora Annesso a Quello del Conte Giovambattista Gazola e di Altri Gabinetti di Fossili Veronesi:Giovanni Serafino Volta』。
 *1801『Systema Ichthyologiae Iconibus cx Illustratum:Marcus Elieser Bloch after Johann Gottlob Schneider』。
 *1803『Histoire Naturelle des Poissons 8:Bernard Germain Étienne de Laville-sur-Illon Comte de la Cépède』。
 *1817『Le Règne Animal Distribué d'Après son Organisation Pour Servir de Base à l'Histoire Naturelle des Animaux et d'Introduction à l'Anatomie Comparée 2, les Reptiles, les Poissons, les Mollusques et les Annélides:Georges Léopold Chrétien Frédéric Dagobert Cuvier』。
 *1829『Le Règne Animal Distribué d'Après Son Organisation, Pour Servir de base à l'Histoire Naturelle des Animaux et d'Introduction à l'Anatomie Comparée 2° 2:Georges Léopold Chrétien Frédéric Dagobert Cuvier』。
 *1831『Histoire Naturelle des Poissons 7:Georges Léopold Chrétien Frédéric Dagobert Cuvier & Achille Valenciennes』。
 *1832『Das Thierreich, Geordnet Nach Seiner Organisation, als Grundlage der Naturgeschichte der Thiere und Als Einleitung in die Vergleichende Anatomie 2:Georges Léopold Chrétien Frédéric Dagobert Cuvier & Friedrich Siegmund Voight』。
 *1842『Pisces by Coenraad Jacob Temminck & Hermann Schlegel in Fauna Japonica, Sive Descriptio Animalium, quas in Itinere per Japoniam, Jussu et Auspiciis Superiorum, qui Summum in India Batavia Imperium Tenent Suscepto, Annis 1823-1830 Collegit, Notis Observationibus et Adumbrationibus Illustrabit 4:Philipp Franz Balthazar von Siebold』。
 *1846『Report on the Ichthyology of the Seas of China and Japan 1845:John Richardson』。
 *1850『Catalogue of Malayan Fishes 1849:Theodore Cantor』。
 *1850『Pisces by Coenraad Jacob Temminck & Hermann Schlegel in Fauna Japonica, Sive Descriptio Animalium, quas in Itinere per Japoniam, Jussu et Auspiciis Superiorum, qui Summum in India Batavia Imperium Tenent Suscepto, Annis 1823-1830 Collegit, Notis Observationibus et Adumbrationibus Illustrabit 2:Philipp Franz Balthazar von Siebold』。
 *1854『Catalogue of Fish Collected and Described by Laurence Theodor Gronow, now in the British Museum:John Edward Gray』。
 *1853-1856『Lethaea Geognostica oder Abbildungen und Beschreibungen der für die Gebirgs-Formationen Bezeichnendsten Versteinerungen 3:Heinrich Georg Bronn & Ferdinand Roemer』。
 *1876『A Natural History of the Fishes Known to Inhabit the Seas and Fresh Waters India, Burma and Ceylon 1:Francis Day』。
 *1878『A Natural History of the Fishes Known to Inhabit the Seas and Fresh Waters India, Burma and Ceylon 2, Atlas Constaining 198 Plates:Francis Day』。
 *1878『The Fishes of India, Being a Natural History of the Fishes Known to Inhabit the Seas and Fresh Waters of India, Burma, and Ceylon 1 Extra:Francis Day』。
 *1903『A Review of the Chaetodontidæ and Related Families of Fishes Found in the Waters of Japan:David Starr Jordan & Henry Weed Fowler』。
 *1904『A Catalogue of the Shore Fishes Collected by the Steamer Albatross About the Hawaiian Islands in 1902:John Otterbein Snyder』。
 *1904『Report on Collections of Fishes Made in the Hawaiian Islands, with Descriptions of New Species 1902:Oliver Peebles Jenkins』。
 *1906『The Fishes of Samoa, Description of the Species Found in the Archipelago, with a Provisional Check-List of the Fishes of Oceania 1905:David Starr Jordan & Alvin Seale』。
 *1913-1914『Record of the Fishes Obtained in Japan in 1911:David Starr Jordan & William Francis Thompson』。
 *1917『Notes on a Collection of Fishes from Ceylon with Descriptions of New Species:David Starr Jordan & Edwin Chapin Starks』。
 *1922-1925『A List of the Fishes of Hawaii, with Notes and Descriptions of New Species 1922:David Starr Jordan & Eric Knight Jordan』。
 *2014『奄美群島最南端の島−与論島の魚類:本村浩之/松浦啓一』。
 *2018『黒潮あたる鹿児島の海、内之浦漁港に水揚げされる魚たち:小枝圭太/畑晴陵/山田守彦/本村浩之』。
 *2021『高知市春野漁港内で新たに記録された四国初記録のズングリナガミミズハゼ [ハゼ科] を含む魚類51種:井上裕太/幸大二郎/溝脇一輝/山口蓮/永江栞奈/内藤大河/冨森祐樹/松沼瑞樹/遠藤広光』。
 *2021『한국 포항에서 채집된 나비고기과 [Chaetodontidae] 어류 1 미기록종 Heniochus diphreutes 의 최초 출현:이유진/김진구』。
 西表石垣国立公園海中公園地区における指定動植物種。

Heniochus macrolepidotus=Chaetodon acuminatus

 ボルタによる本種とされる標本(下)。現在は=Acanthonemus filamentosus Agassiz 1834(但しブロンは疑問符付き)。


ツノハタタテダイ
 Heniochus bicornis (Cuvier 1817)
   syn.Chaetodon bicornis Cuvier 1817
     Chaetodon varius Cuvier 1829 ※=Chaetodon (Taurichtes) varius Cuvier 1829。
     Heniochus varius (Cuvier 1829) Jordan & Seale 1906
     Taurichthys bleekeri de Castelnau 1875
     Taurichthys varius Cuvier 1829
     Taurichthys viridis Cuvier 1829
 *1817『Le Règne Animal Distribué d'Après son Organisation Pour Servir de Base à l'Histoire Naturelle des Animaux et d'Introduction à l'Anatomie Comparée 2, les Reptiles, les Poissons, les Mollusques et les Annélides:Georges Léopold Chrétien Frédéric Dagobert Cuvier』。
 *1829『Le Règne Animal Distribué d'Après Son Organisation, Pour Servir de base à l'Histoire Naturelle des Animaux et d'Introduction à l'Anatomie Comparée 2° 2:Georges Léopold Chrétien Frédéric Dagobert Cuvier』。
 *1831『Histoire Naturelle des Poissons 7:Georges Léopold Chrétien Frédéric Dagobert Cuvier & Achille Valenciennes』。
 *1832『Das Thierreich, Geordnet Nach Seiner Organisation, als Grundlage der Naturgeschichte der Thiere und Als Einleitung in die Vergleichende Anatomie 2:Georges Léopold Chrétien Frédéric Dagobert Cuvier & Friedrich Siegmund Voight』。
 *1906『The Fishes of Samoa, Description of the Species Found in the Archipelago, with a Provisional Check-List of the Fishes of Oceania 1905:David Starr Jordan & Alvin Seale』。
 *2013『鹿児島県三島村−硫黄島と竹島の魚類:本村浩之/出羽慎一/古田和彦/松浦啓一』。
 西表石垣国立公園海中公園地区における指定動植物種。

Chaetodon varius=Chaetodon bicornis



 Heniochus bifasciatus (Shaw 1803)
   syn.Chaetodon bifasciatus Shaw 1803 non Forsskål ex Niebuhr 1775
 *1803『General Zoology or Systematic Natural History 4, Pisces 2:George Shaw』。
 "Bifasciated Chætodon"。要種小名変更。=Heniochus acuminatus (von Linné 1758)?


ムレハタタテダイ
 Heniochus diphreutes Jordan 1903
 *1903『Supplementary Note on Bleekeria mitsukurii, and on Certain Japanese Fishes:David Starr Jordan』。
 *1913『A Catalogue of the Fishes of Japan:David Starr Jordan, Shigeho Tanaka & John Otterbein Snyder』。
 *1922-1925『Record of Fishes Obtained by David Starr Jordan in Japan 1922:David Starr Jordan & Carl Leavitt Hubbs』。
 *2005『横浜・川崎及び中の瀬海域から初記録の魚類4:工藤孝浩』。
 *2018『黒潮あたる鹿児島の海、内之浦漁港に水揚げされる魚たち:小枝圭太/畑晴陵/山田守彦/本村浩之』。
 *2019『三浦半島南西部沿岸の魚類9:工藤孝浩/山田和彦/瀬能宏』。
 *2020『琉球列島と奄美群島初記録種を含む沖永良部島初記録の魚類50種:藤原恭司/上原航知/松岡翠/Kunto Wibowo/本村浩之』。
 *2021『한국 포항에서 채집된 나비고기과 [Chaetodontidae] 어류 1 미기록종 Heniochus diphreutes 의 최초 출현:이유진/김진구』。
 西表石垣国立公園海中公園地区における指定動植物種。



 Heniochus intermedius Steindachner 1893
 *1906『The Fishes of Samoa, Description of the Species Found in the Archipelago, with a Provisional Check-List of the Fishes of Oceania 1905:David Starr Jordan & Alvin Seale』。
 "コウカイハタタテダイ"。


オニハタタテダイ
 Heniochus monoceros Cuvier ex Valenciennes ex Cuvier & Valenciennes 1831
   syn.Chaetodon monoceros (Cuvier ex Valenciennes ex Cuvier & Valenciennes 1831) Cuvier & Voight 1832 ※=Chaetodon (Heniochus) monoceros (Cuvier ex Valenciennes ex Cuvier & Valenciennes 1831) Cuvier & Voight 1832。
     Taurichthys monoceros (Cuvier ex Valenciennes ex Cuvier & Valenciennes 1831)
 *1831『Histoire Naturelle des Poissons 7:Georges Léopold Chrétien Frédéric Dagobert Cuvier & Achille Valenciennes』。
 *1832『Das Thierreich, Geordnet Nach Seiner Organisation, als Grundlage der Naturgeschichte der Thiere und Als Einleitung in die Vergleichende Anatomie 2:Georges Léopold Chrétien Frédéric Dagobert Cuvier & Friedrich Siegmund Voight』。
 *1906『The Fishes of Samoa, Description of the Species Found in the Archipelago, with a Provisional Check-List of the Fishes of Oceania 1905:David Starr Jordan & Alvin Seale』。
 *2005『三浦半島南西部沿岸に魚類6:工藤孝浩/山田和彦』。
 *2016『鹿児島県南九州市頴娃町番所鼻自然公園地先の魚類リスト2014−2015:岩坪洸樹/加藤紳/本村浩之/喜種翔平/上城拓也/岩坪政光』。
 西表石垣国立公園海中公園地区における指定動植物種。


ミナミハタタテダイ
 Heniochus permutatus Cuvier ex Valenciennes ex Cuvier & Valenciennes 1831
   syn.Chaetodon teatae Curtiss 1938
     Heniochus drepanoides Thiollière ex Montrouzier 1857
     Heniochus melanistion Bleeker 1854
     Heniochus chrysostomus Cuvier ex Valenciennes ex Cuvier & Valenciennes 1831
 *1831『Histoire Naturelle des Poissons 7:Georges Léopold Chrétien Frédéric Dagobert Cuvier & Achille Valenciennes』。
 *1839『Fishes by George Tradescant Lay & Edward Turner Bennett in the Zoology of Captain Beechey's Voyage:Frederick William Beechey』。
 *1857『Essai sur le Faune de l'Ile de Woodlark ou Moiou, Ichthyologie 1856:Xavier Montrouzier』。
 *1898-1902『Report of a Mission to Guam 2, Fishes 1901:Alvin Seale』。
 *1906『The Fishes of Samoa, Description of the Species Found in the Archipelago, with a Provisional Check-List of the Fishes of Oceania 1905:David Starr Jordan & Alvin Seale』。
 *1906-1911『Fishes of the South Pacific 1906:Alvin Seale』。
 *2011『三浦半島南西部沿岸の魚類7:工藤孝浩/本村浩之』。
 *2013『鹿児島県三島村−硫黄島と竹島の魚類:本村浩之/出羽慎一/古田和彦/松浦啓一』。
 *2014『奄美群島最南端の島−与論島の魚類:本村浩之/松浦啓一』。
 西表石垣国立公園海中公園地区における指定動植物種。


Heniochus chrysostomus=Heniochus permutatus


 Heniochus pleurotaenius
 "ユウレイハタタテダイ"。


シマハタタテダイ
 Heniochus singularius
 西表石垣国立公園海中公園地区における指定動植物種。




Genus Johnrandallia NALBANT 1974 ヨーンランダリリア属
   ※=Genus Pseudochaetodon BURGESS 1978。


ハナグロチョウチョウウオ
 Johnrandallia nigrirostris (Gill 1862)
   syn.Chaetodon nigrirostris (Gill 1862) Jordan & Gilbert 1883 ※=Chætodon (Chætodontops) nigrirostris (Gill 1862) Jordan & Gilbert 1883。
     Pseudochaetodon nigrirostris (Gill 1862)
     Sarothrodus nigrirostris Gill 1862
 *1883『Catalogue of the Fishes Collected by Mr.John Xanthus at Cape San Lucas, wiche are Now in the United States National Museum, with Descriptions of Eight New Species 1882:David Starr Jordan & Charles Henry Gilbert』。
 *1896『A Check-List of the Fishes and Fish-Like Vertebrates of North and Middle America 1895:David Starr Jordan & Barton Warren Evermann』。
 *1898『The Fishes of North and Middle America 2, a Descriptive Catalogue of the Species of Fish-Like Vertebrates Found in the Waters of North America, North of the Isthmus of Panama:David Starr Jordan & Barton Warren Evermann』。
 *1900『The Fishes of North and Middle America 4, a Descriptive Catalogue of the Species of Fish-Like Vertebrates Found in the Waters of North America, North of the Isthmus of Panama:David Starr Jordan & Barton Warren Evermann』。
 *1904『The Fishes of Panama Bay:David Starr Jordan & Edwin Chapin Starks』。




Genus Osteochromis FRANZ 1910 オステオクロミス属
 位置不明属。


 Osteochromis larvatus Franz 1910
 *1910『Die Japanische Knochenfische der Sammlungen Haberer und Doflein:Victor Franz』。
 位置不明種。



Genus Parachaetodon BLEEKER 1874 テンツキチョウチョウウオ属
   ※← [Parachaetodontini NALBANT 1986]。


テンツキチョウチョウウオ
 Parachaetodon ocellatus (Cuvier ex Valenciennes ex Cuvier & Valenciennes 1831)
   syn.Chaetodon townleyi de Vis 1884
     Chaetodon oligacanthus Bleeker 1850
       ※模式種、但し先に記載された Platax ocellatus Cuvier ex Valenciennes ex Cuvier & Valenciennes 1831 に統合。
     Platax ocellatus Cuvier ex Valenciennes ex Cuvier & Valenciennes 1831 non Bloch 1787
 *1831『Histoire Naturelle des Poissons 7:Georges Léopold Chrétien Frédéric Dagobert Cuvier & Achille Valenciennes』。
 *1850『Catalogue of Malayan Fishes 1849:Theodore Cantor』。
 *1876『A Natural History of the Fishes Known to Inhabit the Seas and Fresh Waters India, Burma and Ceylon 1:Francis Day』。
 *1878『The Fishes of India, Being a Natural History of the Fishes Known to Inhabit the Seas and Fresh Waters of India, Burma, and Ceylon 1 Extra:Francis Day』。
 *1905『List of Fishes Collected by Dr.Bashford Dean on the Island of Negros, Philippines:David Starr Jordan & Alvin Seale』。
 西表石垣国立公園海中公園地区における指定動植物種。




Genus Prognathodes GILL 1862 ウラシマチョウチョウウオ属
   ※+Genus Bauchotia NALBANT 1965 (Type species : Chaetodon marcellae Poll 1950)。
   ※=Genus Chaetodon VON LINNÉ 1758 Sub-Genus Prognathodes (GILL 1862)。
   ※+Genus Peterscottia NALBANT 1991 (Type species : Chaetodon guyotensis Yamamoto & Tameka 1982)。
   ※+Genus Prognathodes GILL 1862 Sub-Genus Bauchotia (NALBANT 1965) (Type species : Chaetodon marcellae Poll 1950)。
   ※≠Genus Prognathodus EGERTON 1872 [Myriacanthidae]。1字違い。
   ※← [Prognathodini NALBANT 1986]。



 Prognathodes aculeatus (Poey y Aloy 1860)
   syn.Chaetodon aculeatus (Poey y Aloy 1860)
     Chaetodon unicolor Sauvage 1880
     Chelmo peltus Günther 1860
       ※模式種、但し先に記載された Chelmon aculeatus Poey y Aloy 1860 に統合。
     Chelmon aculeatus Poey y Aloy 1860
 *1896『A Check-List of the Fishes and Fish-Like Vertebrates of North and Middle America 1895:David Starr Jordan & Barton Warren Evermann』。
 *1898『The Fishes of North and Middle America 2, a Descriptive Catalogue of the Species of Fish-Like Vertebrates Found in the Waters of North America, North of the Isthmus of Panama:David Starr Jordan & Barton Warren Evermann』。
 "ロングスナウトバタフライ"。



 Prognathodes ayus (Jordan 1886)
   syn.Chaetodon ayus Jordan 1886 ※=Chætodon (Chætodontops) ayus Jordan 1886 emend. Jordan & Evermann 1896。
     Chaetodon eques Steindachner 1903
 *1896『A Check-List of the Fishes and Fish-Like Vertebrates of North and Middle America 1895:David Starr Jordan & Barton Warren Evermann』。
 *1898『The Fishes of North and Middle America 2, a Descriptive Catalogue of the Species of Fish-Like Vertebrates Found in the Waters of North America, North of the Isthmus of Panama:David Starr Jordan & Barton Warren Evermann』。
 "バンクバタフライ"。



 Prognathodes basabei Pyle & Kosaki 2016
 *2016Prognathodes basabei, a New Species of Butterflyfish [Perciformes, Chaetodontidae] from the Hawaiian Archipelago:Richard Lawrence Pyle & Randall K.Kosaki』。



 Prognathodes brasiliensis


 Prognathodes carlhubbsi



 Prognathodes dichrous
 "ビカラーバタフライ"。


 Prognathodes falcifer
 "スキセマスクバタフライ"。



 Prognathodes geminus Copus, Pyle, Greene & Randall 2019
 *2019Prognathodes geminus, a New Species of Butterflyfish [Teleostei, Chaetodontidae] from Palau:Joshua Michael Copus, Richard Lawrence Pyle, Brian David Greene & John Ernest Randall』。


 Prognathodes guezei
 "グエズバタフライ"。


 Prognathodes guyanensis (Durand 1960)
   syn.Chaetodon goniodes Woods 1961
     Chaetodon guyanensis Durand 1960
 *2021『Peixes Teleósteos da Costa Norte do Brasil:Alexandre Pires Marceniuk, Rodrigo Antunes Caires, Alfredo Carvalho-Filho, Matheus Marcos Rotundo, Wagner Cesar Rosa dos Santos & Alex Garcia Cavalleiro de Macedo Klautau』。
 "フレンチバタフライ"。


ウラシマチョウチョウウオ
 Prognathodes guyotensis (Yamamoto & Tameka 1982)
   syn.Chaetodon guyotensis Yamamoto & Tameka 1982
     Peterscottia guyotensis (Yamamoto & Tameka 1982)
 *2023『ウラシマチョウチョウウオの日本における3例目の記録:饗場空璃/遠藤広光』。


 Prognathodes marcellae (Poll 1950)
   syn.Bauchotia marcellae (Poll 1950)
     Chaetodon altipinnis Cadenat 1951
     Chaetodon marcellae Poll 1950 ※=Chaetodon (Oxychaetodon) marcellae Poll 1950。
     Oxychaetodon marcellae (Poll 1950)



 Prognathodes obliquus
   syn.Chaetodon obliquus
 "オブリクワバタフライ"。IUCN Vulnerable  D2  ver.2.3




Genus Quasicichla BANNIKOV 2004 クアシキクラ属 (絶滅)

◆クアシキクラ・ムキストナウェル (絶滅)
 Quasicichla mucistonaver Bannikov 2004
 *2004『Fishes from the Eocene of Bolca, Northern Italy, Previously Classified with the Chaetodontidae [Perciformes]:Alexandre Fedorovich Bannikov』。



Genus Roa JORDAN 1923 ゲンロクダイ属
   ※+Genus Loa JORDAN 1922 (Type species : Loa excelsa Jordan 1922)。
   ※≠Genus Loa STILES 1902 [Onchocercidae, Spirurida, Nematoda]。
   ※+Genus Paracanthochaetodon SCHMIDT & LINDBERG 1930 (Type species : Chaetodon modestus Schlegel 1844)。


 Roa australis
 "トリプルバンドバタフライ"。



 Roa excelsa (Jordan 1922)
   syn.Chaetodon excelsus (Jordan 1922)
     Loa excelsa Jordan 1922
 *1922『Description of Deep-Sea Fishes from the Coast of Hawaii, Killed by a Lava Flow from Mauna Loa 1921:David Starr Jordan』。
 *1922-1925『A List of the Fishes of Hawaii, with Notes and Descriptions of New Species 1922:David Starr Jordan & Eric Knight Jordan』。
 "ハワイゴールドバーバタフライ"。

パンダゲンロクダイ
 Roa haraguchiae Uejo, Senou & Motomura 2020
 *2020Roa haraguchiae, a New Species of Butterflyfish [Teleostei, Perciformes, Chaetodontidae] from Japan and the Philippines:Takuya Uejo, Hiroshi Senou & Hiroyuki Motomura』。
 *2022『First Record of Butterfly-Fish, Roa haraguchiae [Actinopterygii, Perciformes, Chaetodontidae], from North-East Taiwan:Shu-Ling Lee, Yung-Chieh Chiu & Hong-Ming Chen』。
 "White-Spine Butterfly-Fish"。


 Roa jayakari (Norman 1939)
   syn.Chaetodon jayakari Norman 1939
 *2014『New Records of Rare Marine Fishes from the Gulf of Mannar, India:Vinay P.Padate, Ravi Rodrigues & Chandrashekher U.Rivonker』。
 "インドゴールドバーバタフライ"。


ゲンロクダイ
 Roa modesta (Temminck & Schlegel ex von Siebold 1842)
   syn.Chaetodon desmotes Jordan & Fowler 1903
     Chaetodon modestus Temminck & Schlegel ex von Siebold 1842
     Coradion desmotes (Jordan & Fowler 1903)
     Coradion modestum (Temminck & Schlegel ex von Siebold 1842) Jordan, Tanaka & Snyder 1913
     Paracanthochaetodon modestus (Temminck & Schlegel ex von Siebold 1842)
 *1842『Pisces by Coenraad Jacob Temminck & Hermann Schlegel in Fauna Japonica, Sive Descriptio Animalium, quas in Itinere per Japoniam, Jussu et Auspiciis Superiorum, qui Summum in India Batavia Imperium Tenent Suscepto, Annis 1823-1830 Collegit, Notis Observationibus et Adumbrationibus Illustrabit 4:Philipp Franz Balthazar von Siebold』。
 *1846『Report on the Ichthyology of the Seas of China and Japan 1845:John Richardson』。
 *1850『Pisces by Coenraad Jacob Temminck & Hermann Schlegel in Fauna Japonica, Sive Descriptio Animalium, quas in Itinere per Japoniam, Jussu et Auspiciis Superiorum, qui Summum in India Batavia Imperium Tenent Suscepto, Annis 1823-1830 Collegit, Notis Observationibus et Adumbrationibus Illustrabit 2:Philipp Franz Balthazar von Siebold』。
 *1887『Redogörelse för den Japanska Fisksamlingen i Upsala Universitets Zoologiska Museum:Edvard Nyström』。
 *1903『A Review of the Chaetodontidæ and Related Families of Fishes Found in the Waters of Japan:David Starr Jordan & Henry Weed Fowler』。
 *1906『List of Fishes Collected on Tanega and Yaku, Offshore Islands of Southern Japan, by Robert Van Vleck Anderson, with Descriptions of Seven New Species:David Starr Jordan & Edwin Chapin Starks』。
 *1912『Japanese Shore Fishes Collected by the United States Bureau of Fisheries Steamer Albatross Expedition of 1906 1909:John Otterbein Snyder』。
 *1913『A Catalogue of the Fishes of Japan:David Starr Jordan, Shigeho Tanaka & John Otterbein Snyder』。
 *1922-1925『Record of Fishes Obtained by David Starr Jordan in Japan 1922:David Starr Jordan & Carl Leavitt Hubbs』。
 *2018『黒潮あたる鹿児島の海、内之浦漁港に水揚げされる魚たち:小枝圭太/畑晴陵/山田守彦/本村浩之』。
 "ヤッコダイ"。西表石垣国立公園海中公園地区における指定動植物種。

Chaetodon desmotes=Chaetodon modestus


 Roa rumsfeldi Rocha, Pinheiro, Wandell, Rocha & Shepherd 2017


 Roa semilunaris Matsunuma & Motomura 2022
 *2022『Two New Species of the Butterfly-Fish Genus Roa [Perciformes, Chaetodontidae]:Mizuki Matsunuma & Hiroyuki Motomura』。


 Roa uejoi Matsunuma & Motomura 2022
 *2022『Two New Species of the Butterfly-Fish Genus Roa [Perciformes, Chaetodontidae]:Mizuki Matsunuma & Hiroyuki Motomura』。


水槽サイズ(最終)
30〜45cm 60cm 90cm 120cm 180cm 水族館クラス
適性水温(〜上限)
25〜26℃
混泳
混泳同種・同型=○ 混泳異種・異型=○
inserted by FC2 system